De wijnkaart ontrafeld. Kies zelf je wijn met deze kennis.

Deel 1: Noord-Frankrijk

Alhoewel ik toch een redelijke basis aan wijnkennis had opgedaan tijdens mijn studie aan de Hotelschool, verbaasde het mij iedere keer weer hoe moeilijk het toch was om in de betere restaurants de wijnkaart te kunnen lezen. Ben je eindelijk zover dat je voldoende verdient om in de betere restaurants te kunnen eten, raak je verzeild in een wirwar van chateaus, wijnproducenten en wijngebieden waar de meeste wijnkaarten vol van staan. In deze serie van blogs geef ik daarom een handreiking hoe je de wijnkaart leest en beschrijf ik de belangrijkste zaken die je moet weten om de juiste wijnkeuze te maken.

Hoe maak je de goede keuze?

Waarom deze blog?

Zeker als je net je successen aan het vieren bent met een goed diner, straalt het extra positief op je af als je vanuit een gedegen kennis een goede wijnkeuze maakt. En dan niet op basis van de prijs of de bekende naam waarvan je weet dat die goed is. Een uitgebreide wijncursus met veel zelfstudie is dan vaak het middel. Maar dat kost tijd of je vindt dat te ver gaan om een wijnkaart te kunnen ontcijferen. Maar hoe kom je dan tot een goede wijnkeuze als je niet standaard voor het wijnarrangement wilt kiezen?

Frankrijk, Italië en Spanje zijn de basis

Welk type wijn kies je?

In deze blogserie geef ik daarom een handreiking hoe je de wijnkaart leest en beschrijf ik de belangrijkste zaken die je moet weten om de juiste wijnkeuze te maken. Hierbij beschrijf ik in algemene zin wat je van de wijngebieden in de belangrijkste wijnlanden (Frankrijk, Italië, Spanje) moet weten en geef ik in algemene zin aan welk type wijn je per gebied kan verwachten. Met deze kennis weet je ook uit andere niet genoemde wijnlanden een keuze te maken want daar worden vaak dezelfde druivenrassen gebruikt.

Het etiket zegt (nog) niet alles

Het etiket geeft weinig houvast

Maar nu eerst Noord-Frankrijk; zo dicht bij Nederland en op zoveel wijnkaarten te vinden (30% van onze wijnconsumptie komt uit Frankrijk) maar toch moeilijk om dit land op wijngebied te doorgronden. Vooral omdat er op het etiket weinig druivenrassen worden aangegeven en veel meer herkomstbenamingen. Dat verandert heel langzaam want we zien inmiddels vooral dat de Languedoc de gebruikte druiven op het etiket gaat vermelden. En in de Elzas deden ze dat al veel langer. Maar de grotere wijnen doen dit (nog) niet. Daarom begin ik met de typering van de wijngebieden met de daar gebruikte druivenrassen en het type wijn wat je daarvandaan mag verwachten. Omdat er op veel wijnkaarten herkomstbenamingen worden genoemd zet ik de meest voorkomende er tussen haakjes achter. Uitzonderingen op de regel laat ik achterwege.

De makkelijkste regio: Bourgogne

Witte Bourgogne van alleen Chardonnay

Ik begin natuurlijk met de makkelijkste regio qua druiven (niet qua prijs-kwaliteitverhouding) en dan heb ik het over de Bourgogne. Ingewikkeld als we kijken naar de kwaliteit van het behoorlijk versnipperde gebied-nergens zijn wijngaarden zo verdeeld over zoveel eigenaren-maar qua druiven heel eenvoudig: dé blauwe druif van de Bourgogne is de pinot noir en voor wit is dat chardonnay. Pinot noir geeft hier subtiele wijnen met veel frisheid en een lichte structuur. Je beurs bepaalt hoeveel je aan een Bourgogne kwijt wilt zijn. De Chardonnay wordt in veel gevallen op vat gelagerd, zeker in de hogere prijscategorieën en als de herkomstaanduiding specifieker en daarmee beter wordt (Meursault, Pouilly Fuissé, Saint-Véran). Zonder houtlagering levert de chardonnay hier strakke droge wijnen op (vooral (petit) Chablis, gewone Bourgogne zonder aanduiding, Macon, Macon Superieur). Mét houtlagering geeft chardonnay volle ronde complexe wijnen waarin je boter, toast of gewoon eikenhout kunt ruiken en proeven. Zie je ergens op de wijnkaart een beschrijving met ‘vanille’, ‘boterig’, ‘cocos’ of ‘toast’ dan is deze wijn zeker op vat gelagerd geweest.

Echte Beaujolais is géén primeur

Iets zuidelijker ligt de Beaujolais, die we natuurlijk kennen van het ooit commerciële succesverhaal Beaujolais primeur. Maar daar zien we gelukkig steeds minder van. Op de wijnkaart zie je Beaujolais primeur bijna nooit. Maar de beste wijnen, de zogeheten cru’s van de Beaujolais, steeds vaker. De gebruikte druif in deze streek is de gamay die qua stijl heel erg lijkt op Pinot noir: ook lichtvoetig, primair rood fruitig en licht (o.a. Fleurie, Brouilly, Morgon, Moulin-à-Vent). Voor wit gebruiken ze hier ook chardonnay in dezelfde stijl als de Bourgogne. Deze komt soms als Bourgogne blanc op de markt. Vandaar dat Beaujolais ook nog wel eens tot de Bourgogne wordt gerekend.

De Loirewijnen zie je zeker op de wijnkaart

Twee keer Sauvignon blanc en Muscadet

We gaan weer wat noordelijker, net een uurtje rijden onder Parijs, voor het bekendste witte wijngebied van Frankrijk: de Loire. Een indrukwekkend wijnlandschap met schitterende kastelen (check ter plekke vooral Chenonceau, schitterend gelegen over de rivier Cher en het grootste: Chambord) en een diversiteit aan wijnen. Het is een langgerekt gebied, langs de langste rivier van Frankrijk, met veel verschillende bodems en daarmee ook druivenrassen. Maar ook dat kunnen we opknippen als we naar de wijnkaart kijken want voor wit hebben we wijnen van sauvignon blanc: strak subtiel met frisse grassige en bloemige tonen (Sancerre, Pouilly Fumé, Menetou Salon) en van chenin blanc; een totaal andere frisheid; meer prikkelend fris-rijpfruitig (Vouvray, Saumur, Montlouis, Anjou, Savennières). Chenin blanc uit de Loire zie je zelden met vatlagering al is dat ook heel erg lekker😉. De Muscadet laten we even voor wat het is: licht subtiel.

Niet alleen de wijnen zijn schitterend: Château de Saumur

Rode Loire is divers

Aan de rode kant merken we dat een deel van de Loire dicht tegen de Bourgogne aan ligt en voor een deel ook dezelfde bodem en klimaat heeft want pinot noir, groeit ook in de Loire (Sancerre, Menetou-Salon). De cirkel is rond. Daarnaast zien we de lichte stijl gamay hier ook terug (Touraine, Anjou-Gamay). En als derde druif is er nog de cabernet franc) die hier wijnen voortbrengt van licht rood-fruitig tot vol (Chinon, Bourgeuil) met hier en daar wat groene tonen (want de cabernet franc wordt moeilijk rijp). Eventueel mogen er aan de rode Loire wat druivenrassen als cabernet sauvignon, malbec en cabernet franc worden toegevoegd.
En dan hebben we het meeste veelzijdige en mooiste gebied qua omgeving al gehad. Al mag ik de Elzas ook niet uitvlakken qua schoonheid.

Elzas biedt veel mooi wit

Op de wijnkaart zien we gelukkig ook steeds meer wijn uit de Elzas. Mocht je ooit nog eens een erg mooi en pittoresque wijngebied in Frankrijk willen bezoeken en niet meteen een dag in de auto willen doorbrengen dan is dit gebied op zo’n 650 kilometer van Utrecht een echte aanrader. Maar goed dat even als zijstapje. Elzaswijnen komen in verschillende types op de markt en dat maakt het zo’n uniek gebied. Van strakdroge riesling, toegankelijke pinot blanc, aromatische pinot gris en zeer aromatische kruidige gewürztraminer, licht-zoete verwennerij tot rijke zoete wijnen van voornamelijk de witte druivenrassen en een heel klein beetje lichte pinot noir. Perfecte begeleiders van diverse mooie gerechten waarvan bijna altijd de druivenrassen vermeld staan. Het is echter goed om te vragen welk type wijn, met het oog op een mogelijke zoetje, er in de fles zit zodat je weet wat je krijgt.

Voldoende proeflokalen in de Elzas

Vergeet ook deze gebieden niet

En dan hebben we de bekendste noordelijke gebieden benoemd maar missen er nog een paar gebieden die we ook steeds vaker tegenkomen op de betere wijnkaart en dat zijn de spannende wijnen uit Jura en Savoie. Vooral de Jura kent interessante wijnen (Arbois, L’Etoile, Cote de Jura); wit van de bekende chardonnay en van savagnin. Die laatste komt op de markt als ouillé of non-ouillé waarbij ouillé ontstaat als de wijn onder ‘flor’, een dun laagje gistcellen, rijpt en daarmee een sherryrandje krijgt oftewel iets oxidatiefs/ notigs. Als je van spannende wijnen (en/of van Sherry) houdt dan is dit zeker aan te raden. Wil je het een keer proberen neem dan een goedkoper glas savagnin ouillé en kies niet meteen een hele fles Vin Jaune (waarvan Chateau-Chalon de ultieme Jurawijn is) die overigens gigantisch oud kan worden.
Aan de rode kant kenmerken zich de wijnen als licht, elegant met veel frisheid want ook gemaakt van pinot noir, gamay en poulsard.
In de Savoie zien we dezelfde gamay en pinot noir maar hier ook de druif mondeuse die eenzelfde type wijn geeft. Voor wit (Apremont, Vin de Savoie, Rousette de Savoie, Bugey) van onbekende rassen als jacquère, altesse en chasselas waar zuivere, strakke, subtiele wijnen van worden gemaakt.

Geniet nog meer van je eigen wijnkeuze

En zo hebben we Noord-Frankrijk toch redelijk snel in beeld gebracht dacht ik en hoop ik je geholpen te hebben met een groot deel van de Franse wijnen op de wijnkaart. Wellicht kan je hiermee je eerste goede keuze al maken.

Ook benieuwd naar Zuid-Frankrijk?

Lees nu ook het tweede deel van deze blogserie, waarin ik Zuid-Frankrijk typeer: o.a. Rhône, Bordeaux, Provence, Languedoc. Dit wordt nog gevolgd door een aantal blogs over de wijnen van Italië en Spanje. Wil je er zeker van zijn dat je straks de wijnkaart helemaal snapt? Schrijf je dan hieronder in voor de nieuwsbrief. Dan ontvang je de blogs over Italië en Spanje in je mailbox en heeft de wijnkaart straks echt geen geheimen meer voor jou.